Düşünce Becerisi Tekniği

 DÜŞÜNCE BECERİSİ TEKNİĞİ

Düşünceye artık eskisi kadar değer verilmiyor. Eskiden, devrimleri körükleyen, dünyaya bakışımızı ve onunla ilgili düşünme tarzımızı kökünden değiştiren düşünceler üretilirdi. Yaşadığımız çağda bilmeye düşünmekten daha çok önem veriyoruz. Gelecek, gittikçe daha fazla bilgiyi işaret ediyor. Ancak bilginin kalitesi gittikçe düşüyor. Bu kalitesiz bilgiler zihinleri dağıtıyor ve düşünmeyi engelliyor. Bir süre sonra ortada bilmediğimiz pek bir şey kalmayacak, ancak bu bilgiler hakkında düşünecek kimse olmayacak. Bilgi, düşüncenin kaynağı ve en büyük dostu iken, şimdi en büyük rakibi oldu. 

20.Yüzyıl bilgi çağı diye adlandırılıyordu. Ancak 21. yüzyıl bilgiyi kullanma ve bilgiyi üretme çağı olacaktır. Bu yüzden okul hayatında ve iş yaşamında bilgi yükleme yerine, bilgi kullanma ve bilgi üretmeyi amaçlayan eğitim programları geliştirilmelidir.

Bu kitap, düşünce haritaları, öyküler ve uygulamalarla düşünce becerilerinizi geliştirecek, farkındalığınızı artıracak ve size yeni bakış açıları kazandıracaktır.

DÜŞÜNCE BECERİLERİ NELERDİR?

1. Mantıksal Düşünce: Olaylar arasındaki ilişkiyi görmemizi, meselelere yaklaşırken sebep-sonuç ilişkisi kurmamızı ve olayları kategorize etmemizi sağlayan düşünce becerisidir.

2. Eleştirel Düşünce: Diğer düşünme becerileriyle zihinsel üretim yaparken bu sureci sorgulamamızı, riskleri görmemizi ve olumsuzlukları ortaya koymamızı sağlayan düşünce becerisidir.

3. Etik Düşünce: Etik, temelde doğruluk veya yanlışlık, iyi veya kötü gibi ahlaki yargıları ele alan bir kavramdır. Etik düşünce ise, tüm düşünce becerilerinin sonucunda alınan karar ya da eylemlere bu değerler doğrultusunda bakmamızı sağlayan bir düşünce becerisidir.

4. Esnek Düşünce: Esneklik herhangi bir olay ya da durum karşısında birden fazla seçenek belirleyip içlerinden en doğrusunu seçme becerisidir. Esnek düşünce becerisi ise çeşitli olaylar karşısında farklı yollar bulmamızı ve bunların en iyisini seçmemizi sağlayan bir beceridir.

5. Sosyal Düşünce: Kendimizi iyi bir şekilde ifade etmemizi ve diğer insanlarla iyi ilişkiler kurmamızı sağlayan bir düşünce becerisidir.

6. Sıra dışı Düşünce: Bilinen şeylerden yeni bir şeyler çıkarmak, özgün bir senteze varmak, sorunlara yeni çözüm yolları bulmak, varlıklar ve olaylar arasında yeni ilişkiler kurmamızı sağlayan düşünce becerisidir.

7. Stratejik Düşünce: Bir hedefi planlamak ve bu planın hangi eylemler sonucunda, hangi yollardan gidilerek hedefe varılacağını belirleyen düşünce becerisidir.

ÖRNEK

Arı rengârenk çiçeklerle beslense de ürettiği kendi balıdır. Arı çiçek tozlarını sindirmezse bal üretmez. Arı topladığı çiçek tozları ile değil verdiği bal ile değerlidir.

İnek çok farklı otlarla beslenir ama ürettiği kendi sütüdür. Yediklerini sindirmezse, yani geviş getirmezse süt vermez. Dolayısıyla inek yediği otla değil verdiği sütle değerlidir.

İpek böceği farklı yapraklarla beslenir ama ağzından çıkan kendi ipeğidir. İpek böceği yediklerini sindirmezse ipek üretmez. İpek böceğinin amacı yaprak yemek değil, kendi ipeğini üretebilmek, kendi ipeğiyle kendi kozasını örebilmek, kendi kozası içinde saf kendi olabilmek ve değişerek kelebek olmaktır. İpek böceğinin amacı kelebek olmaktır.

DÜŞÜNME BECERİLERİNİN OKULLARA UYGULANMASI

Öğrencilere yaşadıkları dünyayı sorgulayan ve sağlıklı değerlendirmeler yapabilecek bir zihinsel alışkanlık kazandırmak, onları çeşitli etkileri kendi başlarına değerlendirecek biçimde donatmak zorundayız. Bunun yolu ise düşünme eğitiminden geçmektedir.

Öğrencilerimiz, hızla değişen bu dünyada yalnız kendi kültür çevreleri ile değil, medya ve sanal evrenle, küreselleşen dünya ile çevrelenmiş bulunmaktadırlar.

            Öğrencilerimiz, çizgi filmlerin, elektronik oyuncakların, bilgisayar oyunlarının, televizyonun kısaca görsel dünyanın çekiciliği tarafından kuşatılmıştır. Bu kuşatmaya sınır koymak,  yasaklamak da sorunu çözmez. Hatta ilgiyi daha da artırır.

İnsan dünya ile ilişkisini birtakım düşünme becerileri ile kurar. Bu beceriler:

·                                 Bilgi edinimi

·                                 Anlama

·                                 Uygulama

·                                 Analiz edebilme

·                                 Sentez yapabilme

·                                 Değerlendirme

·                                 Birden farklı bakış açısını aynı anda değerlendirebilme

·                                 Düşünme üzerine düşünme

DÜŞÜNME BECERİLERİNİN ÖĞRETİMİNDE YAZMA ALIŞKANLIĞININ ÖNEMİ

Yazmak çok okumuş, bilgili kişilerin yaptığı bir etkinliktir. Yazmak sistematik düşünmeyi kazandırır. Düşüncelerimiz, kâğıt üzerine dökmeye geçinceye kadar net değildir.

Öğretmen, öğrencilerini okudukları kitap üzerindeki görüşlerini yazmaları için, o gün öğrendiklerini geçmiş bilgileri ile nasıl yorumladıklarını ve güncel olaylar üzerindeki düşüncelerini yazmaları için teşvik etmelidir.

Öğrencilerin kendilerini başkalarının yerine koymasını isteyin.  

 Başkalarının nasıl düşündüğünü ve hissettiğini anlamaya çalışma alışkanlığını geliştirin.

             Bu alışkanlığı geliştirmenin yolu bir konuyu başkalarının perspektifine göre yazmak veya bir öyküdeki karakterin perspektifini ve olayı açıklamaktır.

DÜŞÜNMEYİ ÖĞRETİRKEN YARATICILIĞIN TEŞVİK  EDİLMESİ

Yaratıcılık “İnsanların bilişi, duyguları, eylemleri ve sezgilerini de kapsayan tüm fonksiyonlarının sentezidir.”

Yaratıcı kişiler farklı bakış açısına sahiptir. Problemlere ne olması gerektiğinden çok nasıl olması gerektiği konusunda odaklanırlar. Öğrencilerde yaratıcılığın desteklenmesi için; Öğretmenin “Öğrenmek bilgiyi bir bütün olarak yutmak değil, çiğnemektir.” felsefesini benimsemesi gerekir.

 Öğretmen öğrencilerinin yerine onların hayal gücünü genişleterek düşünmelerini sağlayabilir. 

Hayal gücü doğal akıcılığı olan bir düşünme biçimidir ve çok hassastır. Küçümsendiğinde veya eleştirilerek, ilgisizlikle dinlendiğinde hemen durur.

Hayal gücü, yaratıcılığın aracı olduğu için hassasiyetle dinlenmeli ve önemsenmelidir.

ÖRNEK

·                     ·             Buzul çağında donmuş topraklar üzerinde insanlar yaşasaydı nasıl tarım yaparlardı?

·                     ·             Bu çağda yaşayan bir ailenin yaşayışı nasıl olurdu?     

·                     ·             Aile fertlerinin sorumlulukları nasıl olurdu?

·                     ·             Hatta bu çağdaki okul nasıl olurdu?  Gibi öğrencilere sorulacak sorular ile öğrencilerin hayal güçleri harekete geçirilebilir. Dolayısıyla düşünmeye yönlendirilebilirler.

DÜŞÜNMENİN VERİMLİ OLMASI İÇİN ÖDEVLER NE OLMAMALI?

Ödevlerin;
Öğrenciler sadece güçlük çeksin diye bir iş,
Öğrencilere sınıfta tamamlayamadıkları çalışmaları tamamlama fırsatı,
Öğrencileri sınıfta oyalama,
Öğrencilere ceza,
Öğrencilerin kendi kendilerine öğrenme yöntemi,
Veliye iyi öğretmen imajı yaratmak,
Not vermek için, olmamalıdır!